ಬೆರ್ಮೆರೆ ಸ್ರಿಸ್ಟಿ, ನಾಗ ದೇವೆರೆ ದ್ರಿಸ್ಟಿ, ಸತ್ಯ ಚಿತ್ತೊಲ ಸಾಯೊ, ಪಂಚ ವರ್ನದ ಮನ್ನ್‌ದ ಮಾಯೊ, ಮುಡಾಯಿ ಗಟ್ಟದ ಪಚ್ಚೆ ಸಾಲ್, ಪಡ್ಡಾಯಿ ಕಡಲಪ್ಪೆನ ನೀರ ತೇರ್, ಬಡಕಾಯಿಡ್ ಮೆರೆಯಿನ ಬಾರ್ಕೂರು, ತೆನ್ಕಾಯಿ ನೀಲೇಶ್ವರದ ಸೂರು ಉಂದುವೇ ನಮ್ಮ ಮೋಕೆದ ಬೂಡು ಪೊರ್ಲ ತುಲುನಾಡ್. ತುಲುನಾಡ್ ಪನ್ನಗನೇ ನೆಗತ್ತ್ ತೋಜುನು ಅಲ್ಪ ಆಜಂದಿ ಮಾಜಂದಿ ತೋಜಂದಿ ಕುಂದದಿ ಅಲಿಯಂದಿ ಎರ್ಕಂದಿ ಸೊರ್ಕಂದಿ ಸೆಲ್ಟಂದಿ ಪೆರ್ಚಂದಿ ನಮ್ಮ ತುಲುವ ಸಂಸ್ಕೃತಿ. ಪ್ರಾಕೃತಿಕವಾದ್ ನಮ್ಮ ತುಲುನಾಡ್ ಯೇತ್ ಪೊರ್ಲುಂಡ ಆತೆ ಪೊರ್ಲು ನಮ್ಮ ಆಚಾರ ವಿಚಾರ, ನೇಮ ನಡಾವಳಿ, ಆರಾಧನೆ ಬೊಕ್ಕ ಜೀವನ ಕ್ರಮ. ಒರಿ ತುಲುವೆ ಪುಟುದು ಮಲ್ಲ ಆದ್ ಕಲ್ತುದು ಬಂಜಿದ ಪಡಿಕಾದ್ ಏಲ್ ಕಡಲಾಯರೆ ದಾಂಟ್‌ದ್ ಪೋಯೆಡಲಾ, ಅತ್ತ್ಂಡ ಪರತಿರಿರ್ದ್ ಪೊಸತಿರಿ ಮುಟ್ಟ ನಮನ್ ಒಂಜೇ ಕುಬಲಡಿಟ್ ಕನತ್ ಕೂಡು ಪಾಡುನು ಅವು ನಮ್ಮ ಪೆರ್ಮೆದ ಬೂತಾರಾದನೆ ಬೊಕ್ಕ ನಾಗಾರಾದನೆ. ಕೂಡು ಕುಟುಂಬ ಪದ್ಧತಿಗ್ ನೆಗತ್ತ್ ತೋಜುನ ಉದಾರ್ಮೆ ನಮ್ಮ ತುಲು ಸಂಸ್ಕೃತಿ.
ಪ್ರತಿ ತುಲುವಗ್ ಆದಿ ಆಲಡೆ, ಕುಟುಮದ ಇಲ್ಲ್ ಪನ್ಪುನ ಉಪ್ಪುಂಡು. ಕುಟುಮದ ಇಲ್ಲಡ್ ವರ್ಸೊಚ್ಚಯ ನಡಪುನಗ, ಬೂತೊಗು ಕೋಲ ಆನಗ, ಪುಂಡಿ ಪನವು ಕಟ್ಟ್‌ನಗ, ನಾಗಗ್ ಪೇರ್ ಮಲ್ಪುನಗ ಆ ಕುಟುಮಗ್ ಸೇರ್ದಿನಕುಲು ಓಲು ಇತ್ತೆರ್ಡಲಾ ಆನಿ ಬತ್ತುದು ಅಲ್ಪ ಸೇರ್ವೆರ್. ಇಂಚ ಎನ್ನ ಕಂಡನಿನ ಕುಟುಮದ ಇಲ್ಲಡ್ ಇಂಚಪ್ಪೊಗು ನಡತಿನ ಕೋಲದಾನಿ ಯಾನ್ ತೂಯಿನ ವಿಶೇಷನ್ ಮಾತೆರೆನೊಟ್ಟುಗು ಪಟ್ಟೊಂನರೆ ಬಯಕುವೆ, ಈ ಬರವುಡ್ ಕೆಲವು ಮಾಹಿತಿ ಯಾನ್ ತೆರಿಯೊಂದಿನ ಬೊಕ್ಕ ಕೆಲವು ಮಾಹಿತಿನ್ ದೈವ ನರ್ತಕೆರಾಯಿನ ಕಿಶೋರಣ್ಣೆ ಕೊರ್ತಿನ.
ತುಲುವೆರೆಗ್ ಅಪ್ಪೆ ಅಮ್ಮೆ ತಮ್ಮಲೆಯಾದ್ ಪೋಯಿನಲ್ಪ ಬತ್ತಿನಲ್ಪ ಅರ್ಕ್‌ದ್ ತರ್ಕ್‌ದ್ ಕಾಪುನ ಸತ್ಯ ಅವ್ ಪಂಜುರ್ಲಿ. ಎಚ್ಚಿನ ತುಲುವೆರೆಗ್ ಪ್ರಧಾನ ದೈವ ಪಂಡ ಪಂಜುರ್ಲಿ. ಆಂಡ ಮಾಯೊದ ಮಟ್ಟೆಲ್ಡ್ , ಸೇರಂಗ್‌ದ ಬೆಪ್ಪುಡು ಸಿರಿ ಮಿರೆ ಕೊರ್ದು ಮಾನಾವುನ ಅಪ್ಪೆ ಯೇರ್ ಕೇಂಡ ಅವು ಪೊಸಪ್ಪೆ ಅತ್ತ್ಂಡ ಸತ್ಯದೇವತೆ. ಪೊಸಪ್ಪೆನ್ ದೇವಿ ರೂಪೊಡು ಆರಾದನೆ ಮಲ್ಪುನಕುಲು ನಮ ಆಂಡ ಆಲೆ ಗುಡಿ ಪತ್ಂಡ ಸತ್ಯದೇವತೆ, ಇಲ್ಲ್ ಪತ್ಂಡ ಅಮ್ನೂರು, ಸತ್ಯೊಗು ಸತ್ಯದೇವೆತೆ, ದರ್ಮೊಗು ದರ್ಮದೇವತೆ, ಮಾಯೊಗು ಮಂತ್ರದೇವತೆ, ಕಪಟಗ್ ಕಲ್ಲುರ್ಟಿ, ಎಲ್ಲಮ್ಮ, ದುರ್ಗಮ್ಮ, ಕಾಲಮ್ಮ, ಮಾರಮ್ಮ , ಮಮ್ಮಾಯಿ ಪನ್ಪಿನ ರೂಪೊಡು ಏಲ್ ಗುಡಿ ಮಮ್ಮಾಯಿನ ಗದ್ದಿಗೆನ್ ಏರೊಂದು ಬತ್ತಿಂಚಿತ್ತಿನ ಸತ್ಯ. ಪುರಲ್ದ ಊರುಡು ಅಪ್ಪೆ ರಾಜರಾಜೇಶ್ವರಿನ ಬಲತ ಮಾರ್ಗಿಲ್ಡ್ ಚಂಡ ಮುಂಡೆರೆನ ರುಂಡೊನು ಕಡ್ತುದು ಪಾರಾದ್ ಒಂಜಿ ತಿಂಗೊಲು ಬಾಕಿಮಾರ್ ಕಂಡೊಡು ಚೆಂಡಾಟ ಗೊಬ್ಬಿನ ರುದ್ರ ಬಯಂಕರಿ ಬದ್ರಕಾಲಿಯಾದ್ ಮೆರೆಪಿನ ಸಕ್ತಿಯೇ ಸತ್ಯದೇವತೆ ಪಂದ್ಲಾ ಪನ್ಪೆರ್. ತುಲುವೆರೆ ಸತ್ಯದೇವತೆನ್ ಬದ್ರಕಾಲಿ ಅತ್ತಂದೆ ಅರ್ಧನಾರೀಶ್ವರ ರೂಪೊಡ್ಲಾ ಆರಾದನೆ ಮಲ್ಪುವೆರ್.
ನಮ ಇಲ್ಲದ ಚಾವಡಿದ ಮನೆ ಮಂಚಾವುಡು ಶಾಂತಮೂರ್ತಿಯಾದ್ ಸಾತ್ವಿಕ ಆರಾದನೆಡ್ ಮೆನ್ಕುನ ದೇವತಾರೂಪೊಡು ಸತ್ಯದೇವತೆನ್ ತೂಪ. ದೈವದ ಕಲಟ್ ಮುಖವರ್ಣಿಕೆಡ್ (ಅರದಾಲ) ಕಪ್ಪು ರಂಗ್ ಪ್ರದಾನವಾದ್ ಮೋನೆಡ್ ಅಲ್ಪಲ್ಪ ಬೊಲ್ದು ಬೊಟ್ಟ , ಕಣ್ಣ್‌ದ ಸುತ್ತ ಕೋಪನ್ ತೋಜಾವುನ ಕೆಂಪು ರಂಗ್ ಬೊಕ್ಕ ಉಗ್ರ ನಲಿಕೆ ಮುಲ್ಪ ನಮಕ್ ಬದ್ರಕಾಲಿನ ಒರುಟು ತೋಜಿಯೆರ್ಡ ಸೊಂಟದ ಮಿತ್ತ್ ಬಜಿ ಮೆಯ್, ಬಂಜಿಡ್ ಬೆರಿಟ್ ದಪ್ಪದ ಅಡ್ಡನಾಮ ಸೊಂಟೊರ್ದು ತಿರ್ತ್ ಪೊನ್ನ ದುತ್ತೈತ ಮುಲ್ಪ ನಮಕ್ ಅರ್ಧನಾರೀಶ್ವರ ರೂಪೊ ಗೇನಗ್ ಬರ್ಪುಂಡು. ಇಂಚ ನಮ ಮೂಜಿ ರೂಪೊಡ್ಲಾ ಪೊಸಪ್ಪೆನ್ ತೂಪ.
ಪೊಸಪ್ಪೆನ ಕೋಲ ಆವೊಡಾಂಡ ಅಲ್ಪ ಅಪ್ಪೆ ಮಮ್ಮಾಯಿನ ಗದ್ದಿಗೆ ಏರೊಡು . ಕೋಲ ಆಪಿನ ಮಾಗನೆಡ್ ಮಮ್ಮಾಯಿ ದೇವೊಲ್ಯ ಇತ್ತ್‌ದ್ ಅರೆನ ಆರಾದನೆ ನಡಪುಂಡ ಅಲ್ಪ ಮಮ್ಮಾಯಿ ಗದ್ದಿಗೆ ಏರಾವುನ ಕ್ರಮ ಇಜ್ಜಿ. ಮಮ್ಮಾಯಿ ಪೊಸಪ್ಪೆನ ಪಲಿ ಅಂಚಾದ್ ಅರೆಗ್ ಸುರುತ ಮರ್ಯಾದಿ . ಮಮ್ಮಾಯಿ ಗದ್ದಿಗೆ ಏರಿ ಬೊಕ್ಕನೇ ಸತ್ಯದೇವತೆನ ಕೋಲ ನಡಪುಂಡು. ಮಾರ್ನೆಮಿಗ್ ನಮ ಬೊಂಬೆ ಕುಲ್ಲಾವುನ ತೂಪ ಆಂಡ ದೈವದ ಕಲಟ್ಲಾ ಇಂಚಿನ ಒಂಜಿ ಪೊರ್ಲುದ ಆಚರನೆ ಉಂಡು ಪಂದ್ ತೆರಿನಗ ಐತ ಬಗ್ಗೆ ತೆರಿಯೊನರೆ ಒಂಜಾತ್ ಪೊರ್ತು ಉಮೇದ್‌ಡ್ ಕುಲಿಯೆ. ಮಮ್ಮಾಯಿನ ಒರುನು ಇಡಿ ಬೊಂಡಡ್ ಮಲ್ಪುವೆರ್ . ಬೊಂಡದ ಅರ್ದ ಮೆಯ್ತಾ ಪಿದಾಯಿದ ಪಚ್ಚೆದ ದಪ್ಪ ಬಾಗೊನು ಸುರುಕು ದೆತ್ತುದು ಪೊರ್ಲುಡು ಪಿರೆಸೊಂದು ಪಿರೆಸೊಂದು ಸುರುಕು ಮೋನೆದ ಆಕಾರ ಕೊರ್ಪೆರ್. ಇಡೀ ಬೊಂಬೆ ಮಲ್ಪುನ ಕ್ರಮಟ್ ಮಸ್ತ್ ತಾಲ್ಮೆಡ್ , ಗಡಿಬಿಡಿ ಮಲ್ಪಂದೆ ತಪ್ಪಸ್ಸ್‌ದಂಚ ಮಲ್ಪುನ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಉಂದು. ಒಂಜೇ ಒಂಜಿ ನಾರ್ ಲಕ್ಕಂದಿಲೆಕ್ಕ ಪೊರ್ಲುಡು ಸಪಾಯಿ ಮಲ್ಪುವೆರ್. ಬೊಕ್ಕ ಬೊಲ್ದು, ಕೆಂಪು, ಮಂಜಲ್ ರಂಗ್‌ನ್ ಕಲತ್‌ದ್ ಚರ್ಮದ ರಂಗ್ ಮಲ್ತುದು ಸಪಾಯಿ ಮಲ್ದಿನ ಬಾಗೊಗು ಪೊರ್ಲುಡು ಪೂಜುವೆರ್. ಬೊಕ್ಕ ಕಪ್ಪು ರಂಗ್‌ಡ್ ಕಣ್ಣ್, ಮೂಂಕು, ಬಾಯಿ, ಕುಜಲ್ ಮಲ್ತುದು ಅಪ್ಪೆ ರೂಪನ್ ಪಡಿಮೂಡವೆರ್. ಬೊಕ್ಕ ಕಪ್ಪು, ಮಂಜಲ್, ಕೆಂಪು, ಬೊಲ್ದು ರಂಗ್‌ಡ್ ಅಪ್ಪೆನ ಮೋನೆಗ್ ಅಲಂಕಾರ ಮಲ್ತುದು ಪೊರ್ಲು ದಿಂಜಾವೆರ್. ಇಂಚ ತಯಾರ್ ಆಯಿನ ಮಮ್ಮಾಯಿನ ಒರುನು ಕೊಡಿಯಡಿಕ್ ಕನತ್‌ದ್ ಚೊಂಬುದ ಮಿತ್ತ್ ದೀದ್ ದುತ್ತೈತ ಪಾಡ್ದ್ , ತರೆಕ್ ಪೂ ಪಿಂಗಾರಡ್ ಐತ ಮಲ್ಪುವೆರ್. ಇಂಚ ಆಯಿನ ಪೊರ್ಲುದ ಮಮ್ಮಾಯಿ ಬಿಂಬ ಕಟ್ಟ್ ಕಟ್ಲೆ ಪ್ರಕಾರ ಗದ್ದುಗೆ ಯೆರ್ದ್ ಬೊಕ್ಕ ಪೊಸಪ್ಪೆಗ್ ಕೋಲ ನಡಪುಂಡು.
ದೈವನರ್ತಕೆರ್ ನಲಿಪುವೆರ್ ಪನ್ಪಿನ ಕಾರನಗ್ ನಮ ಅಕಲೆನ್ ಕಲಾವಿದೆರ್ ಪಂಡ ತಪ್ಪಾವು ಅಕುಲು ಆರಾದಕೆರ್ ದೈವ ಕಟ್ಟುನಕಲೆಗ್ ಕಟಿನವಾಯಿನ ನೇಮ ಉಪ್ಪುಂಡು ಅಕುಲು ನಿಸ್ಟೆಡ್ ಉಪ್ಪೊಡಾಪುಂಡು. ಅಂಡಲಾ ಐತ ಹೊರತಾದ್ ಅಕುಲು ಕಲಾವಿದೆರೇ, ಉಂದು ದಾಯೆಗ್ ಪನ್ಪೆ ಪಂಡ ತೂಯ್ನ ಪೆಟ್ಟ್‌ಗೇ ಉಡಲ್ದ ಗಾಂತ್‌ಗ್ ಜಪ್ಪುನ ಮುಖವರ್ಣಿಕೆದ ( ಅರದಾಲ ) ಪೊರ್ಲು, ಬಲಿ, ಕದಿರ್ ಮುಡಿ, ಅನಿ , ಜೀಟಿಗೆ ಉಂದು ಪೂರ ಮಲ್ಪುನಲ್ಪ ಅಕಲ್ನ ಕೈಚಲಕ, ಪೊದಿಕೆ, ಕಾರ್ದ ಪಾಲೆ, ಕೇಪುಲ ಪೂತ ಸಿಂಗಾರ, ಸೀರೆ ನೆರಿ, ಬಲೊಲಿ, ಬೊಲ್ಲಿ ಬಂಗಾರ್ಗ್ ಪೂ ಪಾಡುನು, ಪಿರವು ಸಿರಿ, ಉಂದೆನ್ ಪೂರ ಮಲ್ಪುನಲ್ಪ ಅಕಲ್ನ ಜಾನ್ಮೆ , ಈ ವಿಷಯಡ್ ಪೂರ ಅಕುಲು ಅಪ್ರತಿಮ ಕಲಾವಿದೆರ್. ಒಂಜಿ ಕೋಲ ಆವೊಡಾಂಡ ಪ್ರತಿ ದೈವಚಾಕಿರಿದಕಲೆಗ್ ಅಕಲ್ನನೇ ಆಯಿನ ಜಬದಾರಿ ಉಪ್ಪುಂಡು. ದೈವದ ಕಲಟ್ ಒಕ್ಕೊಂದು ಪೋಯಿನಾತ್ ತೆರಿಯೊನುನ ವಿಷಯ ಮಸ್ತ್ ಉಂಡು. ದೈವಗ್ ಕಟ್ಟುನಕುಲು ಒರ ಬತ್ತುದು ಕುಲಿಯೆರ್ಡ ಒಂಜಿ ಚಾ ತಿನರೆಲಾ ಮಲ್ಪರೆ ಆವಂದಿನಾತ್ ಒಡ್ಕದಾಂತೆ ಸೊಂದುವೆರ್ ಅಲ್ಪ . ಐತ ಒಟ್ಟುಗೆ ತೂವರೆ ತಿಕ್ಕುನ ಕುಡೊಂಜಿ ವಿಶೇಷ ಪಂಡಾ ಅಲ್ಪ ಅಪ್ಪೆ, ಅಮ್ಮೆ, ಅಣ್ಣೆ, ಮೆಗ್ಯ ಪೂರ ಸೇರ್ದ್ ಅಕುಲು ಏತೇ ಕಲ್ತುದು ಇತ್ತ್‌ಂಡಲಾ ತನ್ನ ಕುಲಕಸುಬುನು ಪೆರ್ಮೆಡ್ ಮಲ್ಪುನ ಪೊರ್ಲು. ತುಲುವ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಬಾರಿ ಮಲ್ಲ, ಅವ್ ಒವ್ವೆ ಅಚ್ಚರದ ಕಟ್ಟ್‌ದುಲಯಿ ತಿಕ್ಕಂದ್ ಆ ಕಾರನೊಗೆ ಏತೋ ವರ್ಸೊಡ್ದು ಬಾಯಿಡ್ದ್ ಬಾಯಿಗ್ ಪಗರ್ದ್ ಮೌಕಿಕವಾದ್ ಇತ್ತ್‌ದ್ಲಾ ಅಲಿಯಂದೆ ಒರಿದಿನಿ. ಇತ್ತೆದ ವಿದ್ವಾಂಸೆರ್ ಲಿಖಿತ ರೂಪೊಡು ಬರೆದ್ ನಮ್ಮ ಪರಪೋಕುನು ಪೊಸತಿರಿಗ್ ಒರಿಪುನ ಎಡ್ಡೆ ಕಜ್ಜ ಮಲ್ತೊಂದುಲ್ಲೆರ್ ಉಂದು ಕುಸಿತ ವಿಚಾರ. ನಮ್ಮ ಆಚರನೆಲೆಡ್ ಆಡಂಬರ ಬೊಡ್ಚಿ ಮೂಲ ವಿಚಾರೊಲೆನ್ ಪಿಂದೊಂದು ನಮ್ಮ ಸಂಸ್ಕೃತಿನ್ ಒರಿಪುನ ಜಬದಾರಿ ಮಾತ ತುಲುವೆರೆನ ಮಿತ್ತುಂಡು.
✍️ ಗೀತಾ ಲಕ್ಷ್ಮೀಶ್